عنصر شخصیت و شخصیتپردازی، از مولفههای اصلی فیلمنامه نویسی به شمار میآیند و به عنوان اصل روایی در هر داستان، نقش اصلی در پردازش پیرنگ، ایجاد حوادث و حرکت رو به جلو هر متن را ایفا میکنند. از این رو مهارت نویسنده در پیش روی و تکامل والاتر شخصیت در مضمون داستان، میتواند یکی از نقاط قوت و مهمترین عامل از مجموعه عوامل جذب مخاطب باشد. از سویی دیگر کتابهای آموزشی فیلمنامه نویسی با وجود اشارات بسیاری که نویسندگان این کتب در بحث اهمیت مولفه شخصیت داشتهاند، هیچگونه پروتکل مدون و ساختارمندی از این مولفه و انواع خلق مرتبط با آن را بیان نکردهاند، در نتیجه شناختی از یک شخصیت دارای اختلال و ناهنجار که به گفته بسیاری از فیلمنامه نویسان بزرگ در یک درام جذابیت به مراتب بیشتری نسبت به یک کاراکتر هنجار دارد، نیز به خواننده منتقل نمیشود. بر همین اساس، مطالعه حاضر با هدف تعیین مولفههای ذکر شده و ذکر نشده اختلالات شخصیت بر اساس کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی نسخه پنجم (DSM-5) در کتب آموزشی رشته فیلمنامه نویسی میباشد. روش پژوهش حاضر از نوع کیفی با تکنیک تحلیل محتوای شی یه و شانون از نوع متعارف است. در این پژوهش کتب: 1) داستان، ساختار، سبک و اصول فیلمنامه نویسی نوشته رابرت مککی به ترجمه محمد گذرآبادی 2) چگونه فیلمنامه بنویسیم به نوشته سید فیلد، به ترجمه عباس اکبری و مسعود مدنی 3) راهنمای فیلمنامه نویس به نوشته سید فیلد و به ترجمه عباس اکبری، به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شد و سه مرحله کدگذاری انجام گرفت. کدهای نظری بدست آمده شامل: ثبات شخصیت، بروز شخصیت، فرایندهای شناختی و فرایندهای هیجانی میباشد که دوازده دسته کد محوری و سی و هشت کد باز را شامل شدند. کدگذاری با تایید سه متخصص روانشناسی، دو متخصص در حوزه فیلمنامه نویسی و سه متخصص در حوزه پژوهش هنر، با ضریب شاخص روایی محتوایی (CVI) 87/0 مورد اعتبار قرار گرفت. در نهایت کدهای موجود در کتب شامل: ارتباطات، همسانی در ابراز، بروز شخصیت در ظاهر، انعطاف پذیری، هویت یابی، تعارض، گرایشات و تمایلات و وضعیت هیجانی-عصبی است و کدهای الگوی صفات، الگوهای شناختی غیر منعطف، الگوهای تکانه غیر منعطف، عواطف و هیجانات غیر منعطف و الگوی عملکرد میانفردی غیر منعطف از کدهای مشابه بین کتب و DSM-5 است و کدهای الگوهای فرهنگی متفاوت و الگوهای زیستی بر اساسDSM-5 که در کتب وجود ندارند، از این پژوهش حاصل شد