تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمانی دوره دوم ابتدایی بر مبنای میزان توجه به تفاوتهای جنسیتی دانش آموزان با تأکید بر احکام شرعی (1403) / کاشف جاه ، سمیه، نویسنده
هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب «هدیههای آسمان» دوره دوم ابتدایی بر مبنای میزان توجه به تفاوتهای جنسیتی دانشآموزان با تأکید بر احکام شرعی است. روش پژوهش به صورت تحلیل محتوای کمی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کتابهای هدیههای آسمان دوره دوم ابتدایی (پایههای چهارم، پنجم، ششم) در سال تحصیلی 1403-1402 بوده و نمونهگیری به صورت هدفمند انجام شده است. ابتدا، شاخصهای تفاوتهای جنسیتی و احکام شرعی مرتبط با آنها استخراج و سپس براساس این شاخصها به تحلیل محتوای متون آموزشی پرداخته شد. شاخصهای مورد بررسی شامل: نقشهای جنسیتی، حجاب و پوشش، نماز و روزه، محرم و نامحرم، و سایر احکام شرعی مرتبط با جنسیت بودند. یافتههای پژوهش نشان داد که در کتابهای هدیههای آسمان دوره دوم ابتدایی، توجه به تفاوتهای جنسیتی در بخشهای مختلف متون آموزشی به وضوح دیده نشده است. در بخشهایی از کتابها به احکام شرعی پرداخته شده، تاکید بر مسائل جنسیتی و تفکیک وظایف و مسئولیتها بر اساس جنسیت به چشم نمیخورد. به عنوان مثال، در مبحث حجاب و پوشش، تفاوتهای جنسیتی به وضوح مشخص نشده و وظایف دختران و پسران در این زمینه به صورت جداگانه بیان نشده است. همچنین در مبحث نماز و روزه، توجه به تفاوتهای جنسیتی در اعمال عبادی و تاکید بر مسئولیتهای مذهبی دختران و پسران مشاهده نمیشود. در برخی موارد به نظر میرسد که نشان ندادن تفاوتها ممکن است منجر به تقویت نقشهای جنسیتی سنتی و کلیشههای جنسیتی شود که میتواند بر شکلگیری هویت دانشآموزان تاثیرگذار باشد. در مجموع، نتایج این پژوهش حاکی از آن است که کتابهای هدیههای آسمانی دوره دوم ابتدایی به میزان قابل توجهی به تفاوتهای جنسیتی دانشآموزان با تأکید بر احکام شرعی نپرداختهاند. توجه به تفاوتهای جنسیتی میتواند به درک بهتر دانشآموزان از احکام شرعی و نقشها و مسئولیتهای مذهبی آنها کمک کند. لازم است که در تدوین متون آموزشی، به پرهیز از تقویت کلیشههای جنسیتی و تشویق به تفاوتهای جنسیتی نیز توجه شود تا دانشآموزان بتوانند هویت دینی و اجتماعی خود را به شکلی متعادل و متناسب با ارزشهای اسلامی و انسانی شکل دهند